Regelmatig wordt mij gevraagd of de hazelnootgrootte knobbels naast het poepgaatje bij de fret niet veel te groot zijn en of de anaalklieren misschien zijn verstopt. De fret is echter familie van het stinkdier en behoort grote anaalklieren te hebben. De klieren liggen naast de anus op vier en op acht uur en monden met een klein kanaaltje uit op de overgang van het anusslijmvlies en de huid.

(Artikel bijgewerkt januari 2023 door Hanneke Roest)

Fretten lijken niet alleen uiterlijk, maar ook met hun gedrag op de bunzing.

• Fretten stammen af van de bunzing. Dit is een solitair (alleen) levend dier met sterk territoriaal gedrag. In de natuur leven geen “groepjes” bunzingen en hebben ze geen "maatje".
• Territoriaal gedrag betekend: Dit is mijn plek! Dit wordt aangegeven door geur vanuit de huidklieren, urine, ontlasting of anaalklieren.  
• De fret heeft nog veel “natuurlijk“ bunzing gedrag door de kruisingen met de bunzing door jagers en fokkers.
• Spelen van pups bij de bunzing en de fret is de voorbereiding op het latere vechten, jagen en seksueel gedrag. Bij jongen bunzingen verdwijnt het spelen. Bij de fret is het spelgedrag van volwassen fretten sterk afgezwakt agressief, seksueel of jaaggedrag. Fretten in een groep jagen elkaar regelmatig op waardoor ze heel actief lijken. Dit gedrag wordt gebruikt om het territorium aan te geven.
• Bij gecastreerde fretten is dit gedrag veel meer afgezwakt. Ongecastreerde fretten zijn zeer territoriaal.
• In het wild kunnen bunzingen bij conflicten wegrennen, in een kooi of woning is dat onmogelijk à stress.
• Fretten in een groep overleven door voedsel competitie. Ze eten het voedsel vaak voor de andere fret weg.  Hierdoor blijven ze eten, ondanks dat ze erg misselijk zijn!                                                                                          

Fretten zijn van nature territoriale dieren die een eigen plek (eigen territorium) nodig hebben.

Hoe weet ik dat mijn fret territoriaal gedrag vertoond:

• Territoriaal en agressief gedrag wordt meestal het duidelijkste bij het eerste contact tussen fretten. Binnen twee weken passen fretten zich aan; de situatie wordt getolereerd. Helaas heeft deze aanpassing ernstige gevolgen voor het welzijn van het fretje.
• Territoriale gedragingen zijn vooral zichtbaar buiten de kooi.

Territoriale gedragingen van fretten (vaak zijn maar enkele gedragingen zichtbaar):

• In de nek likken van een andere fret, dit is een voorstadium van in de nek bijten.
• Stand-over gedrag: Over de andere fret heen staan zoals een mannetje doet bij paar gedrag.
• Buiten de bak poepen/plassen.
• Achter een andere fret aan jagen.
• Te wild spelen en regelmatig bovenop een andere fret springen. Er wordt hierbij bijvoorbeeld gehist of gepiept door de besprongen fret.
• In de nek bijten en/of slepen met de andere fret. Dit kan bij heftig territoriaal gedrag lijden tot wondjes in de nek waar het fretje in de nek wordt gebeten.
• Anaalklieren regelmatig laten gaan.
• Aan de anus ruiken van een andere fret.
• Naar de kooi of in de kooi van de andere fretten willen… om daar doorheen te lopen en de eigen lichaamsgeur af te geven.
• Bij de andere fret(ten) gaan liggen (om op die plek ook de eigen geur af te geven)
• De eigenaar “aanvallen” als deze het hok wil schoonmaken.

Een fret met territoriaal gedrag in de groep heeft zelf stress… maar ook de groepsgenoten.

Tekenen van niet welzijn (stress) bij fretten:

• Hissen of sissen. Fretten hissen om hun boosheid of frustratie aan te geven.
• Territoriaal of agressief gedrag dat geen spel meer is.
• Nerveus, opgewonden (soort ADHD) gedrag.
• Apathie: een passieve gelatenheid (aanpassing aan de situatie).
• Bijten naar de eigenaar.

Geen spelen maar territoriaal agressief gedrag	Foto's B. van der Laan

De gevolgen van stress bij fretten:

• Alle fretten hebben deHelicobacter Mustelae bacterie in de maag.
• Onder invloed van stress groeit deze uit en veroorzaakt een ernstige maagontsteking.
• De maagontsteking kan zich uitbreiden tot maagzweer, darmontsteking, de vorming van haarballen, lever- en galwegproblemen enz.
• Maagproblemen zijn te herkennen aan de “misselijkheidstekenen”. Fretten blijven tot het laatst toe door eten door de voedsel competitie die aanwezig is in het bijzijn van andere fretten.
  
• Fretten met het "Nieuw systemisch Corona Virus" die lijden onder territoriale stress, hebben een grotere kans op complicaties en een duidelijk kortere levensduur dan fretten zonder territoriale stress.

Wat te doen bij meerdere fretten in een huishouden:

• Fretten voelen zich relaxter en veiliger als ze een eigen kooi (territorium) met eet-, poep- en slaapplek hebben waar de andere fretten niet in kunnen.
• Als het redelijk gaat, kunnen ze eventueel elke dag een paar uur (of langer) samen spelen met een andere fret buiten de kooi.
• Het is belangrijk dat de fretten niet in elkaars kooi kunnen komen om daar hun eigen geur af te geven. Dat is wel iets wat ze van nature willen....om aan de andere fret met hun geur duidelijk te maken dat de plek van de ander ook hun territorium is.
• Kooien liefst een stuk uit elkaar zodat ze niet in elkaars geur cirkel leven. Bij erg territoriale fretten de kooien inverschillende kamers plaatsen.

 Onjuiste interpretatie van frettengedrag waardoor eigenaren fretten toch samen huisvesten.

• Het lijkt samen goed te gaan.......omdat ze samen slapen en elkaar opzoeken. Het bij elkaar gaan liggen is eerder afgezwakt territoriaal gedrag met de bedoeling de eigen geur daar af te geven waar de ander is.
• De fretten "spelen" zo fijn met elkaar. Spelen van pups bij de bunzing en de fret is de voorbereiding op het latere vechten, jagen en seksueel gedrag. Bij jongen bunzingen en fretten verdwijnt het spelen en wordt bij de fret het spelgedrag sterk afgezwakt agressief, seksueel of jaaggedrag. Dit gedrag wordt gebruikt om het territorium aan te geven. Eigenlijk jagen volwassen fretten elkaar regelmatig op. Het lijkt dan of de fretjes heel actief zijn.
• Na het apart zetten willen de fretten naar de kooi van de andere fret. Dit is territoriaal gedrag.
• Soms kunnen fretten die ieder een eigen kooi hebben gekregen, na enige tijd niet meer goed samen "spelen". Deze fretten hadden zich eerder enorm aangepast maar nu ze weer in hun kracht komen te staan vertonen ze het natuurlijke gedrag wat bij hen past.
• Waarom zien eigenaren niet dat het slecht gaat met hun fret: Fretten in een groep hebben behoorlijke voernijd/voercompetitie. Ze blijven eten omdat ze het eten voor de andere fretten wegkapen. Veel eigenaren wegen hun fret niet en herkennen het gedrag van een zieke fret niet.
• Indien een fret door het overlijden van de andere fret(ten) alleen komt te zitten, kan er binnen 3 weken een behoorlijke “dip” optreden. Dit wordt veroorzaakt door het verdwijnen van de voedsel competitie en doordat ze niet meer opgejaagd worden waardoor ze minder actief lijken. Dit wordt vaak geïnterpreteerd als heimwee waarna er weer een nieuwe fret bij wordt geplaatst.
  Na behandeling van de maag en andere aangetaste organen is de alleen overblijvende fret binnen 3 maanden een stuk relaxter, levendiger en gezonder dan tevoren.

Hieronder een reactie naar aanleiding van een door Hanneke gegeven lezing over frettengedrag.
De eigenaars kwamen regelmatig op de Frettenkliniek vanwege (stress gerelateerde) maagdarmproblemen bij hun twee fretten:

Beste Hanneke,

Afgelopen zondag waren wij bij jouw lezing op de frettendag. Je was daarna al snel weer druk aan de gang met de fretjes en eigenaren die in de rij stonden, dus zagen we geen kans om je nog aan te spreken.

Je hebt onze fretjes in de afgelopen 5,5 jaar al vaak gezien, en voor ons paste de informatie die je gister gaf echt als een puzzel in elkaar. We hebben onze heren al vrij snel in een aparte kooi gezet. Ze waren namelijk al veel te ruw en onrustig naar elkaar. Het geven van een eigen kooi leek er toen voor te zorgen dat ze beter in hun vel zaten en rustiger samen konden spelen.

Ongeveer anderhalf jaar geleden hebben we ze (op jouw advies) ook een aparte speelruimte gegeven. Nu we terugkijken vertoonden ze een hoop van het eigenlijk-niet-speelse speelgedrag wat in de voorbeelden langs kwam. Natuurlijk minder extreem dan in de filmpjes die je toonde, maar we herkenden vooral het veel bovenop elkaar springen en het stand-over gedrag. De eigen speelplek leek weer meer rust te brengen, omdat de fretten hun eigen gang konden gaan, zonder andere 'indringer' bij het spelen.

Sinds afgelopen juni heeft elke fret bij ons (wederom op jouw advies) een eigen verdieping, zodat ze ook helemaal niet meer met elkaars kooi in contact komen, en tijdens de lezing viel ons op dat we een hoop gedrag (dat we nog niet allemaal direct hadden gekoppeld aan maagproblemen) sinds juni niet meer hebben gezien. Het gaat dan bijvoorbeeld vooral om het liggen op vreemde plekken, verbouwen van het bed en het rommelen in de poepbak.

We hadden al het idee dat het verplaatsen van de kooien een hele hoop extra rust  heeft gegeven voor de fretjes, maar na de checklist die jij gisteren langs liet komen viel ons duidelijk op hoeveel ze van gedrag veranderd zijn. Wat gisteren niet werd genoemd, maar ons wel heel erg is opgevallen is dat onze fretten naar ons toe veel socialer zijn geworden sinds ze alleen spelen en meer op hun gemak zijn. Dit is alleen nog maar duidelijker geworden sinds ze helemaal gescheiden zijn. Ze willen veel vaker even opgepakt worden, even op je schoot klimmen, of gewoon dat je even mee komt spelen.

Om het verhaal kort samen te vatten: de informatie gisteren was heel herkenbaar in onze situatie. Wij zijn nog steeds heel blij dat we er na jouw advies voor hebben gekozen om de fretten helemaal bij elkaar weg te halen en denken er niet meer over om ooit nog twee fretten bij elkaar te houden. We willen vooral ook even bedanken voor alle informatie en adviezen die jij hebt gegeven, waardoor onze fretten het toch een stuk meer naar hun zin lijken te hebben.

(Update januari 2023)

Fretten worden meestal in een ruime kooi gehouden. Een fret hoort, afhankelijk van zijn leeftijd en behoefte, een paar uur per dag vrijuit kunnen spelen en rennen buiten de kooi. In de kooi wordt meestal voornamelijk geslapen. Het spelen gebeurt buiten de kooi. Het liefst wil de fret dan ook eventjes wat aandacht van zijn baasje. Een eet-, toilet- en slaapgedeelte horen in elke kooi aanwezig te zijn.